Thảo luận bài viết của nhà văn Nguyễn Xuân Hưng.

(Xin chia sẻ với nhà văn:Vào blog những CCBtieudoan99trungdoan232pcx,đọc một loạt bài:Những chuyện ở Lào.)

Cũng phải nói thêm thế này:lứa chúng tôi Trường sơn,Xe kong(Lào) Tây nguyên ,chiến dịch HCM đều không ai muốn viết nhật kí?Không phải vì khó khăn thiếu thốn hay chiến đấu ác liệt…mà chủ yếu là kiêng?Thực ra hồi đầu nhập ngũ có viết nhật kí tập thể,mỗi 1 tối 1 anh viết trong những thằng cùng đi…Tôi cho là cũng rất hay,tiếc là sau mỗi thằng mỗi ngả ,nên thất lạc.Nhưng cũng có già nửa năm tập kết ở Nam Lào trước khi trở lại Tây nguyên.Có một ý thế này nếu lứa  liệt sĩ Hách là chuyên gia Vn sang Lào từ 1970 đến 1974 rút hết về thì trùng với đoàn chuyên gia của Anh Bùi Tiến Hảo-Người Hà nội.Tôi biết họ rất giỏi tiếng Lào chữ lào…Và thông minh hơn hẳn những cán bộ của ta lúc đó ởcác địa phương trong nước.Chính nhờ A Hảo mà chỉ sau nửa tháng tôi được anh Hảo dạy đã thành thạo tiếng và chữ Lào.Đến giờ hơn 40 năm ,tiếng Lào vẫn nhớ ,chữ Lào thì quên. “Hốt nạm ại noọng Việt, chúng bay ơi” cần chỉnh lí lại là:”Hốt nặm ải nọong,ưởi noong ơi!”(Té nước anh em Việt ,chị em ơi!)Nói về phong tục(Pạphenọn) tập quán của dân Lào dù thời gan ở Lào không lâu,song tôi lại thấy gần gũi,thân quen với phong tục của họ.Dân tộc Lào?Lào Lùm(Như người Kinh ở ta),Lào Thâng(Chúng tôi thường gọi là Lào Thưng).Lào Thâng  lại có rất nhiều chủng tộc.Thời chúng tôi biết là bà con Lào Thâng tộc người A-Lăx.

Tục tắm tiên:

Người Việt ta cứ nói là tắm tiên thì hiểu theo một nghĩa khác?Đến chuyện cổ tích tiên thật tắm còn bị mất trộm xiêm áo,cánh là gì?Phụ nữ Lào từ 10 tuổi trở lên đều tắm tiên.Phu sao(thiếu nữ) Lào thường tắm ở bến vắng đầu nguồn ,nếu là suối.Họ tắm như thế nào?Khi tắm họ đều khoác một chiếc váy kín đến cổ.Bước xuống nước họ cuốn dần lên.Khi nước kín ngực thì váy gấp gọn ghẽ trên đầu.Khi xong ,mọi thao tác ngược lại thế là tắm tiên.Một số ảnh nghệ thuật thành công nói thiếu nữ dân tộc ta tắm tiên giống Lào là như vậy.

Các chuyên gia Việt tại Lào đều nói thiếu nữ ,phụ nữ Lào dù bất cứ tộc người nào: kín đáo ,duyên dáng ,ý tứ hơn người Việt mình nhiều trong giao tiếp với mọi người.

Đi nước Lào ăn mắm nhái?

Tôi có hỏi một chị người Alax:Bà con mình có biết mắm nhái không?Chị tròn mắt không hiểu,ông chồng chị dịch lại bằng tiếng alax(chứ không phải tiếng Lào phổ thông).Hiểu ra chị cười rũ,mới trả lời tôi:

-Em ơi cái em hỏi là “Nặm xịa” ở tít những bản tộc người mà dân bản chưa ai đến,chỉ mới nghe nói thôi.

Thường thì nhật kí là những sù xì ,gai góc…thật đến tàn nhẫn của mỗi con người?Có thể mang lại cảm xúc lạ với người ngoài cuộc hay đồng cảm với người trong cuộc.Song được nghệ thuật hóa nên thành một tác phẩm nghệ thuật :Truyện ,phim…theo kiểu tự sự sẽ thành công hơn.Tiếc là người viết Hách đã không còn?

Ăn bốc-Kha lăm(kiêng)-Đón khách lạ…của người Lào tôi đều thấy cái văn minh lịch sự trong đó .Nhưng khó chia sẻ vì comment không thể dài nữa?